اسمیم چیست؟ و کاربرد آن در صنایع

عنصر اسمیم با نماد شیمیایی Os و عدد اتمی 76 در گروه هشتم جدول تناوبی یعنی گروه پلاتین قرار گرفته است. همچنین با چگالی 22.59 ۲۲٫۵۹ گرم بر سانتی‌متر مکعب به عنوان نادرترین فلز در پوسته زمین و متراکم‌ترین عنصر موجود در طبیعت شناخته می‌شود. این فلز دارای رنگ خاکستری مایل به آبی است و در سنگ معدن پلاتین به صورت غیر ترکیبی و آلیاژ وجود دارد.

اسمیم یک فلز شکننده، سخت و با چگالی بالا است و در برخی آلیاژها همراه با ایریدیوم و پلاتین کارایی دارد.

اسمیم چیست؟

عنصر اسمیم در لندن و سال 1803 توسط اسمیتسون تنانت در کنار عمل حل پلاتین در تیزاب سلطانی به همراه ایریدیوم کشف شد. نام اسمیوم از واژه یونانی osme به معنی رایحه یا بو گرفته شده است. تولید این فلز به صورت غیر طبیعی کار بسیار دشواری است. همچنین اگر پودر آن در معرض هوا باشد، تترواکسید اسمیوم(OsO4) که یک ماده بسیار سمی است تولید می‌شود. اکسید این فلز قوی بوده و بوی شدیدی می‌دهد.

چگالی بالای اسمیم باعث شده تا آن را به عنوان سخت‌ترین فلز بشناسند و از این نظر بسیار به ایریدیوم نزدیک است. همچنین در میان خانواده پلاتین پایین‌تر فشار بخار و بیشترین دمای ذوب به این فلز تعلق دارد.

استخراج

این فلز در یک آلیاژ طبیعی از ترکیب اسمیوم و ایریدیوم به نام Osmiridium در در کوهای اورال و آمریکای شمالی و جنوبی و رسوبات رودخانه ای که منبع استخراج فلزات گروه پلاتین است وجود دارد. همچنین اسمیم در منطقه سادبری انتاریو در سنگ معدنهای نیکل دار همراه با دیگر فلزات گروه پلاتین پیدا می‌شود. استراج از روش دوم نظر اقتصادی‌تر است.

کاربرد اسمیم

به دلیل سمی بودن اکسید اسمیم از خالص آن به ندرت استفاده می‌شود و بیشتر به صورت آلیاژ با فلزات دیگر برای بالا بردن دوام استفاده می‌گردد. از آلیاژ اسمیوم به همراه دیگر فلزات پلاتین در کاربردهای که به آلیاژ سخت نیاز دارند مانند لوله، ساخت لوازم، نوک خودکار، اتصالات الکترونیک، سوزنهای گرامافون و … استفاده می‌شود.

اوسمیوم به شکل پودر به آسانی در هوا اکسید می شود و تتروکسید اسمیوم سمی را تشکیل می دهد که در تشخیص اثر انگشت و به عنوان لکه پزشکی قانونی برای اسلایدهای میکروسکوپ استفاده می شود. از اوسمیم در کاتالیزور برای فرآیندهای شیمیایی نیز استفاده می شود.

بیشتر بخوانید: فلزهای واسطه و طبقه بندی آن ها