فولاد خوش تراش (اتومات) چیست؟

فولاد خوش تراش (اتومات) یکی از فلزات بسیار مهم و پرکاربرد در صنایع مختلف است. این فولاد کم کربن، خاصیت خوش‌تراشی را دارا بوده و در بسیاری از صنایع مانند خودروسازی، هواپیماسازی، ابزارسازی و ساخت قطعات صنعتی استفاده می‌شود. این نوع فولاد به طور خاص برای تولید انبوه قطعات دقیق با ظرافت بالا طراحی شده است. در این مقاله، به بررسی خصوصیات، کاربردها و مزایای فولادهای خوش تراش (اتومات) می‌پردازیم.

خصوصیات فولاد اتومات

• قابلیت ماشینکاری بالا: فولادهای خوش تراش (اتومات) بخاطر وجود ناخالصی‌هایی مانند گوگرد و فسفر، به راحتی تراشیده و شکل می‌گیرد این امر باعث می‌شود تا قطعات با سرعت و دقت بالا تولید شوند.
•  فرم‌پذیری خوب: این نوع فولاد به دلیل ساختار نرم و انعطاف‌پذیر، به راحتی خم شده و شکل می‌گیرد.
•  جوشکاری محدود: حضور ناخالصی‌هایی مانند گوگرد و فسفر در فولاد خوش تراش، جوشکاری آن را دشوار می‌کند.
• استحکام و سختی پایین: فولادهای خوش تراش (اتومات) به دلیل کربن کم، استحکام و سختی کمتری نسبت به سایر انواع فولاد دارد.

کاربردهای فولاد خوش تراش

• ساخت قطعات خودرو: پیچ و مهره، شفت، دنده، بلبرینگ و…
• ماشین آلات صنعتی:  چرخ دنده، پین، بوش، واشر و…
• لوازم و تجهیزات: شیرآلات، اتصالات، ابزار دقیق و…
• صنعت ساختمان: میلگرد، ناودانی، قوطی و…

انواع فولاد اتومات

فولادهای خوش تراش بر اساس عناصر آلیاژی و کاربردشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که از جمله رایج‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فولاد 11SMnPb30: این نوع فولاد حاوی سرب است که قابلیت ماشینکاری آن را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. از این نوع فولاد در ساخت قطعات پیچیده و با ظرافت بالا استفاده می‌شود.
• فولاد 11SMn30: این نوع فولاد حاوی گوگرد است که آن را ارزان‌تر از نوع سرب‌دار می‌کند. از این نوع فولاد در ساخت قطعات ساده‌تر بکاربرده می‌شود.
• فولاد 14SMnPb: این نوع فولاد استحکام و سختی بیشتری نسبت به سایر انواع فولاد خوش تراش دارد. از این نوع فولاد در ساخت قطعاتی که نیاز به استحکام بیشتری دارند استفاده می‌گردد.

دسته ­بندی فولاد خوش تراش

فولادهای اتومات با توجه به عملیات حرارتی به سه گروه تقسیم می شوند.

•  بدون عملیات حرارتی: فولادهای ساده کربنی که معمولاً بدون عملیات حرارتی استفاده می‌شوند.
•  سمانته: فولادهای کم کربن که قابلیت سختکاری سطحی از طریق فرایند کربوراسیون را دارند.
•  سخت شونده: فولادهای کربن متوسط که می‌توان با عملیات کوئنچ تمپر به آنها استحکام بخشید.

مزایای استفاده از فولادهای خوش تراش

• سرعت بالا در تولید: قابلیت ماشینکاری بالای این نوع فولاد، باعث شده تا قطعات با سرعت بالا به تولید انبوه برسد.
• کاهش ضایعات : قابلیت فرم‌پذیری خوب فولاد خوش تراش، ضایعات ناشی از فرآیند تولید را به حداقل می‌رساند.
• کاهش هزینه‌ها:  قابلیت ماشینکاری آسان و بالا بودن سرعت تولید، هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد.
• دقت بالا : این فولاد قابلیت ماشین کاری بالایی دارد و این موضوع، امکان تولید قطعات با دقت بالا را فراهم می‌کند.

معایب استفاده از فولادهای اتومات

• استحکام و سختی پایین: فولاد اتومات کربن کمی دارند و این خود باعث شده استحکام و سختی کمتری نسبت به سایر فولاد داشته باشد.
• قابلیت جوشکاری محدود: وجود ناخالصی‌هایی مانند گوگرد و فسفر در فولاد خوش تراش، جوشکاری آن را سخت می‌کند.
• قیمت بالاتر: فولاد خوش تراش به دلیل مزایایی مانند سرعت بالا در تولید و دقت بالا، قیمت بالاتری نسبت به بقیه فولاد داشته باشد.

انتخاب و استفاده از فولاد خوش تراش (اتومات)

انتخاب نوع مناسب فولاد خوش تراش به عوامل مختلفی مانند کاربرد مورد نظر، شرایط ماشینکاری و خواص مورد نیاز قطعه نهایی بستگی دارد. در هنگام انتخاب فولاد خوش تراش باید به موارد زیر توجه کرد:

• نوع آلیاژ: انواع مختلف فولاد اتومات با آلیاژهای مختلف وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.
• شرایط ماشینکاری: سرعت و نوع ماشینکاری باید با نوع فولاد انتخابی متناسب باشد.
• خواص مورد نیاز قطعه:  استحکام، سختی، چقرمگی و سایر خواص مورد نیاز قطعه نهایی باید در نظر گرفته شود.

نتیجه‌گیری

فولاد اتومات یا خوش‌تراش با خصوصیت خاص خوش‌تراشی و خصوصیات فیزیکی و مکانیکی برجسته خود، در بسیاری از صنایع مانند خودروسازی، هواپیماسازی و صنعت قطعات صنعتی استفاده می‌شود. این نوع فولاد به دلیل دقت بالا، مقاومت بالا در برابر سایش، پایداری در برابر خستگی و مقاومت در برابر حرارت، از مزایای قابل توجهی برخوردار است. با توجه به این ویژگی‌ها، فولاد اتومات یا خوش‌تراش به عنوان یک ماده مهم و پرکاربرد در صنعت فلزات محسوب می‌شود.