مقالات تجارت آلیاژ مقالاتی از فلزات پرکاربرد
همان‌طور که می‌دانید از استیل و پلاستیک در صنایع مختلف و همچنین زندگی روزمره استفاده‌های فراوانی می‌شود. به همین دلیل قصد داریم تا در این مقاله فرایندهای تولید، تأثیرات محیط زیستی، هزینه‌های تولید، الزامات ایمنی و موارد بهداشتی پلاستیک و فولاد ضدزنگ را با یکدیگر مقایسه کنیم تا در نهایت به این سؤال پاسخ دهیم که کدام یک آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد میکنند؟
فولاد ضدزنگ چیست؟
استنلس استیل یک آلیاژ فلزی مقاوم و پرکاربرد است که معمولاً از عناصر آهن، کروم و نیکل ساخته می‌شود. این فولاد در برابر انواع خوردگی، زنگ‌زدگی و… مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. به همین دلیل طول عمر بالایی دارند و در مدت زمان طولانی، کارایی خود را حفظ میکنند.
فولاد ضدزنگ چگونه تولید می‌شود؟
استخراج سنگ‌آهن از معادن، اولین قدم برای تولید فولاد به شمار می‌رود. سپس سنگ‌آهن با کک و سنگ آهک ترکیب می‌شود. این ترکیب در کنار عناصری همچون کروم و نیکل درون کوره ذوب می‌شود و پس از تصفیه و ریخته‌گری پیوسته، به شمش‌های فولاد تبدیل می‌شوند.
پلاستیک چیست؟
همان‌طور که می‌دانید؛ پلاستیک یک ماده مصنوعی است که از مواد پلیمری تشکیل می‌شود. مواد پلیمری که زنجیره‌های بلند مولکولی را در خود جای‌داده‌اند؛ بسیار سبک وزن هستند و از انعطاف خوبی نیز برخوردارند. به همین دلیل در زمینه‌های مختلفی از جمله بسته‌بندی، ساخت ظروف یکبار مصرف، ساخت قطعات خودرو، لوازم الکترونیکی و … از این ماده مصنوعی استفاده‌های فراوانی می‌شود.
فرایند تولید پلاستیک به چه شکلی است؟
پلاستیک از بَسپارش یا پلیمریزاسیون نفت و گاز طبیعی به وجود می‌آید. منظور از بَسپارش یا پلیمریزاسیون، به هم پیوستن مولکول‌های کوچک و تشکیل مولکول‌های بزرگ (بسپار) است. در واقع در این فرایند، نفت یا گاز را تا دماهای بسیار بالا حرارت می‌دهند؛ این کار باعث می‌شود تا مولکول‌های نفت و گاز شکسته شوند و به مولکول‌های درشت‌تر تبدیل شوند.
تأثیرات فولاد ضدزنگ بر محیط زیست
– تأثیرات تولید فولاد بر محیط زیست: همان‌طور که می‌دانید تولید فولاد به انرژی‌های بسیار زیاد و همچنین استخراج گسترده از منابع طبیعی (منابع سنگ‌آهن، کک، سنگ‌آهک، کروم و نیکل) نیازمند است. اما توجه داشته باشید که این ماده به‌عنوان یکی از بادوام‌ترین و مقاوم‌ترین مواد موجود در جهان شناخته می‌شود که می‌تواند سال‌ها و یا حتی قرن‌ها، برای شما کارایی داشته باشد. همچنین در نظر داشته باشید که هر چه نگهداری و مراقبت از این فلز بهتر انجام شود؛ طول عمر آن نیز افزایش پیدا می‌کند. طول عمر بالای این آلیاژ باعث می‌شود تا نیاز به جایگزینی فولاد ضدزنگ دیگر، کاهش پیدا کند و اثرات زیست‌محیطی که در طی تولید این ماده به وجود می‌آید؛ به حداقل برسد.
– دوام و قابلیت بازیافت: همان‌طور که گفته شد استیل یکی از بادوام‌ترین و ماندگارترین مواد موجود روی کره زمین است که بدون افت کیفیت، چندین بار می‌توان آن را بازیافت کرد.
تأثیرات پلاستیک بر محیط زیست
– تأثیرات تولید پلاستیک بر محیط‌زیست: همان‌طور که در بالا گفته شد؛ برای تولید پلاستیک به مقدار زیادی انرژی و منابع طبیعی همچون نفت و گاز نیاز است. استخراج و پالایش این‌گونه مواد نیز پیامدهای بسیار مخربی (همچون آلودگی هوا و آب، انتشار گازهای گلخانه‌ای و…) برای محیط‌زیست در پی خواهند داشت.
– دوام و قابلیت بازیافت: پلاستیک یک ماده ارزان و بسیار سبک است. همچنین باتوجه به ساختار این ماده، می‌توان به این نتیجه رسید که دوام و مقاومت پلاستیک نسبت به فولاد بسیار کمتر است. در واقع پلاستیک بر خلاف فولاد، مستعد شکسته‌شدن و تخریب است. تخریب پلاستیک سبب انتشار میکروپلاستیک‌هایی می‌شود که برای محیط‌زیست و همچنین حیات‌وحش بسیار مضر هستند و به اکوسیستم آسیبهای مهلکی وارد میکنند. به این موضوع نیز توجه داشته باشید که می‌توان پلاستیک را بازیافت کرد؛ اما به دلیل دشوار بودن و پرهزینه بودن این فرایند، معمولاً از انجام این کار صرف‌نظر می‌شود. همچنین بازیافت مواد پلاستیکی باعث می‌شود تا کیفیت آنها کاهش چشمگیری پیدا کند و همچنین استحکام اولیه خود را از دست بدهند؛ بنابراین بسیاری از پلاستیک‌ها در نهایت به محل دفن زباله راه پیدا میکنند. پلاستیک های موجود در محل دفن زباله هم به صدسال زمان نیاز دارند تا به‌صورت کامل تجزیه شوند؛ بنابراین می‌توان گفت که پلاستیک یکی از خطرناک‌ترین زباله‌هایی است که در جهان تولید می‌شود.
الزامات ایمنی و موارد بهداشتی
اگر بخواهیم پلاستیک و فولاد ضدزنگ را از نظر آسیب‌رسانی به انسان و همچنین تولید مواد شیمیایی بررسی کنیم؛ باید بگوییم که فولاد ضدزنگ یک ماده بی‌خطر برای سلامت انسان و محیط‌زیست شناخته می‌شود. اما در طرف مقابل، پلاستیک حاوی مواد شیمیایی مضری (مانند فتالات‌ها و BPA ها) است که می‌توانند به غذا و سایر مواد خوراکی نفوذ کنند و برای انسان و همچنین حیات‌وحش خطرات جبران‌ناپذیری را به وجود بیاورند.
هزینه‌های تولید و فروش
استیل نسبتاً گران و پر هزینه است؛ اما به دلیل استحکام و دوام بالایی که این آلیاژ در اختیار ما قرار می دهد؛ می‌توان سالیان سال از آن استفاده کرد (استفاده طولانی‌مدت از فولاد نیز مستلزم نگهداری و مراقبت مداوم است). اما پلاستیک که یک ماده ارزان‌قیمت تلقی می‌شود؛ طول عمر پایینی دارد. همچنین باتوجه به اثرات مخربی که بر محیط‌زیست می‌گذرد؛ مناسب و مقرون‌به‌صرفه نیست.
نتیجه‌گیری و جمع‌بندی
پلاستیک و استنلس استیل هر دو دارای معایب و مزایای مختلفی هستند. به همین منظور برای اینکه بتوانید بهترین انتخاب را بین این دو گزینه داشته باشید؛ ابتدا اثرات زیست‌محیطی، هزینه‌های تولید، کاربرد، الزامات ایمنی و موارد بهداشتی این دو ماده را با یکدیگر بررسی کنید و سپس یکی را به‌عنوان بهترین گزینه انتخاب کنید(سعی کنید تمام جوانب را در نظر بگیرید).
بیشتر بخوانید: ۴ نکته مهم که در زمینه بازیافت فولاد باید به آنها توجه شود
سؤالات متداول
آیا می‌توان پلاستیک را بازیافت کرد و مجدد از آن استفاده کرد؟
پاسخ: بله؛ این امکان وجود دارد. اما به دلیل اینکه فرایند بازیافت پلاستیک بسیار دشوار و گران‌قیمت است؛ معمولاً محصولات پلاستیکی را بازیافت نمی‌کنند.
آیا می‌توان از فولاد ضدزنگ به‌عنوان بسته‌بندی محصولات غذایی و نوشیدنی ها استفاده کرد؟
پاسخ: بله؛ فولاد ضدزنگ در مجاورت مواد غذایی و مواد نوشیدنی، هیچ مواد سمی و شیمیایی از خود تولید نمی‌کند؛ بنابراین می‌توان گفت که فولاد ضدزنگ هیچ خطری برای سلامت انسان و محیط‌زیست ندارد.
چرا پلاستیک برای محیط‌زیست و حیات‌وحش مضر است؟
پاسخ: همان‌طور که در بالا گفته شد؛ پلاستیک برای تجزیه‌شدن به صدسال زمان نیاز دارند. همچنین پلاستیک‌ها باعث تولید میکروپلاستیک و مواد شیمیایی می‌شوند که می‌توانند محیط‌زیست و حیات‌وحش را آلوده کنند.
آیا فولاد ضدزنگ گرانتر از پلاستیک است؟
پاسخ: بله؛ استیل هم از نظر قیمت تولید و هم از نظر قیمت فروش از پلاستیک گرانتر است. اما به این موضوع نیز توجه داشته باشید که از فولاد (برخلاف پلاستیک)، سالیان سال می‌توان استفاده و بهره‌برداری کرد.
به‌طورکلی فولاد بهتر است یا پلاستیک؟
پاسخ: فولاد و پلاستیک هر دو دارای معایب و مزایای مختلفی هستند؛ بنابراین نمی‌توان به‌صورت قطعی، یکی از این دو ماده را مطلوب‌تر و بهتر از دیگری دانست.
