مقالات تجارت آلیاژ مقالاتی از فلزات پرکاربرد
کاربرد وانادیوم در صنایع
عنصر شیمیایی وانادیوم با عدد اتمی 23 در گروه پنجم و دوره چهار جدول تناوبی قرار گرفته است. نام انگلیسی آن Vanadium بوده و در جدول با علامت V نشان داده می‌شود. در واقع وانادیوم فلزی نسبتا کمیاب و با ارزش است و به دلیل اینکه بسیار محکم و مقاوم است کاربرد فراوانی در صنایع مختلف دارد. ظاهر این فلز متخلخل بوده و رنگ آن قهوه‌ای متمایل به زرد است.
وانادیوم چیست؟
در سال۱۸۰۱ میلادی ریو استاد معدن‌شناسی در شهر مکزیک، سرب قهوه‌ای را آزمایش کرد. امروزه کانی سرب قهوه‌ای را به نام وانادینیت میشناسند. ریو نتیجه گرفت که این کانی دارای یک عنصر جدید است. متخصصین تجزیه وی را متقاعد کردند که بیشتر این فلز کروم است و او ادعای خود را پس گرفت. در سال ۱۸۳۰ شیمیدان سوئدی سفستروم در ملاقات با برسلیوس در نمونه مخصوصی از فولاد یک فلز جدید کشف کرد. سال بعد ولر نشان داد که فلز سفستروم در اصل همان عنصری است که قبلاً توسط ریو کشف شده بود.
بیشتر بخوانید: کروم چیست و کاربرد آن در صنایع
معمولاً سفستروم را به عنوان کاشف عنصر وانادیوم میشناسند. بنا بر پیشنهاد برسلیوس، وی نام این عنصر را از روی کلمه واندیا (vanadia) یکی از نام‌های فریا یا فریگ خدای زیبایی نوریک است برگرفت. گفتنی است علت این نام گذاری به دلیل رنگ‌های زیبای ترکیبات این فلز بوده است.
ذخایر وانادیوم ایران
می‌توان از عمده‌ترین منابع فلز وانادیوم به سنگ آهن‌های تیتانیوم و وانادیوم‌دار اشاره نمود. همچنین تولید وانادیوم به‌طور گسترده از اواسط دهه ۱۹۵۰با بهره‌برداری و فرآوری تیتانومنیتیت‌ها صورت گرفته است. گفتنی است در بخش مرکزی ایران مانند کانسارهای اصلی ناحیه بافق – ساغند که شامل منطقه چادرملو، آنومالی شمالی، چاه گز،سه چاهونذ و چغارت است ذخایر بزرگی از تیتانومنیتیت‌ها وجود دارد که دارای عناصری با ارزش هستند.
خواص عنصر وانادیوم
وانادیوم در آب نامحلول است و به صورت جامد شکل پذیر و به رنگ نقره‌ای و سفید می‌باشد. این عنصر در برابر خوردگی مقاومت دارد، اما در اسیدها مانند نیتریک، هیدروفلوریک و سولفوریک غلیظ محلول بوده؛ با بازها واکنش می‌دهد و تشکیل واناداتهای محلول در آب را می‌دهد. جرم حجمی ۶٫۱۱؛ نقطه ذوب ۱۹۰۰ C نقطه جوش ۳۰۰۰ c هم مانند فلز و هم غیر فلز عمل می‌کند و ترکیب‌های کمپلکس گوناگونی می‌سازد و به عنوان فلز غیر سمی شناخته می‌شود.
کاربرد وانادیوم در صنایع
فلز وانادیوم به دلیل استحکام و مقاوت بالایی که دارد کاربرد فراوانی در در صنایع مختلف دارد، مانند:
- ساخت فولاد مخصوص
- ساخت میلگرد استنلس استیل 1.4923
- ماده مخلوط شونده با آلیاژهای آلومینیوم و تیتانیوم برای استفاده در موتورهای جت و هواپیماهای پرسرعت
- ساخت فلزات ضدخش وسایل جراحی و ابزارآلات
- کاتالیزور برای اسید سولفوریک و لاستیک مصنوعی
- متعادل‌کننده کاربید در ساخت فلزات
- استفاده از ورق وانادیوم در آبکاری تیتانیوم در فلزات
- نوار وانادیوم گالیوم که مگنت ابررسانا است
- در سرامیک‌سازی به‌عنوان رنگ
- در عکاسی
- استفاده از پنتااکسید وانادیوم به‌عنوان کاتالیزور در سفالگری
