گرافیت دگر شکلی از کربن است که از لحاظ فیزیکی و شیمیایی با آن عنصر تفاوت دارد. در آن لایههای اتم کربن به راحتی بر روی یکگدیگر میلغزند که باعث نرمی این ماده معدنی شده است. به رنگ خاکستری تیره بوده و مانند فلز میدرخشد. وجود الکترون در میان لایههای کربن این ماده را به یک هدایت کننده جریان الکتریسیته تبدیل کرده است. برای تولید الماس مصنوعی گرافیت را تحت فشار و دمای بالا قرار میدهند.
از کاربردهای این کانی میتوان به مغز مداد، ساخت صفحات خورشیدی، باتری، کورههای قوس الکتریکی و روان کنندهها اشاره نمود.
گرافیت
نامگذاری کانی گرافیت به دلیل قدرت ایجاد اثر بر روی اشیاء و کاغذ میباشد که توسط آبراهام گوتلوب ورنر در سال ۱۷۸۹ انجام شد. این کلمه از واژه یونانی graphein به معنی کشیدن یا نوشتن گرفته شده است. در سال 1565 میلادی این ماده در انگلستان کشف شد اما پیش از آن در زمان عصر نوسنگی از آن بعنوان رنگ استفاده میکردند. استفاده از آن رو به روز گسترش یافت و در سال 2019 میزان تولید آن به 1.1 میلیون تن در جهان رسید. بیشترین ذخایر در جهان را ترکیه به خود اختصاص داده است که در سال 2019 به 90 میلیون تن رسید. بزرگترین تولید کننده این آلوتروپ در دنیا کشور چین است اما از لحاظ ذخایر در رتبه دوم قرار دارد.
ویژگیها
- رسانای خوب الکتریسیته (به دلیل وجود الکترون های آزاد) و رسانای خوب گرما
- خاصیت روانکاری بالا
- مقاوم در برابر فشار بالا
- دارای ثبات شیمیایی
- غیر قابل اشتعال
- مقاومت در برابر خوردگی و حرارت
- اصطکاک کم
- بازدارنده اشعه
کاربرد گرافیت
از گرافیت مصنوعی و طبیعی در صنایع مختلف استفاده میشود که عبارتند از:
مداد: ملموسترین کاربرد این ماده استفاده از آن در مغز مداد است.
باتریها: در ساخت الکترود باتریها بعنوان ماده آند از گرافیت طبیعی و مصنوعی استفاده میشود. با پیشرفت تکنولوژی و ساخت دستگاههای الکترونیکی مانند لپ تاپ، اسپیکر، گوشی، تبلت، خودروهای برقی و … تقاضا برای باتری و گرافیت بالا رفته است.
فولادسازی: در فولادسازی برای افزایش درصد کربن فولاد مذاب از این ماده استفاده میشود. همچنین برای قالبهای اکسترود فولاد خاصیت روانکاری دارد.
لنت ترمز: در لنت ترمز و آستر ترمز ماشینهای نقلیه سنگی از گرافیت طبیعی آمورف و فلیک ریز استفاده میگردد.
نسوزها: استفاده از گرافیت به عنوان یک ماده نسوز (مقاوم در برابر حرارت) قبل از سال 1900 با بوته های گرافیتی که برای نگهداری فلز مذاب استفاده می شد آغاز شد.
روکش های ریخته گری و روان کننده ها: در ریختهگری محلول شستشوی سطح قالب یک نوع رنگ با پایه آب از گرافیت فلیک ریز یا آمورف است. رنگ آمیزی داخل قالب با آن و خشک شدن باعث میشود که یک پوشش گرافیتی ظریف ایجاد شود که پس از سرد شدن فلز داغ، جدا شدن جسم ریخته شده را آسان می کند.
روان کننده های گرافیت اقلام ویژه ای برای استفاده در دماهای بسیار بالا یا بسیار پایین هستند، به عنوان روان کننده قالب آهنگری، روان کننده چرخ دنده برای ماشین آلات معدن، و برای روانکاری قفل ها استفاده میشود.
بیشتر بخوانید: ۵ نوع مختلف فولادهای به کار رفته در صنعت خودروسازی