سندبلاست (Sandblasting) یا همان شنزنی، فرآیندی است که در آن از مواد ساینده برای تمیزکاری، آمادهسازی سطوح، حذف زنگزدگی، رنگ و سایر آلایندهها از روی سطوح فلزی و غیر فلزی استفاده میشود. این فرآیند با استفاده از فشار هوا یا آب انجام شده تا مواد ساینده به سطح برخورد کرده و آن را پاکسازی کند. شات بلاست نیز با تفاوتهایی، فرایندی مشابه سندبلاست است.
فرآیند سندبلاست
مراحل سندبلاست عبارتند از:
آمادهسازی تجهیزات
- کمپرسور هوا و تفنگ سندبلاست: از یک کمپرسور هوا و یک تفنگ ویژه برای ایجاد فشار مورد نیاز جهت پرتاب مواد ساینده به سطح استفاده میشود.
- مواد ساینده: موادی نظیر ماسه، گارنت، سرباره مس، اکسید آلومینیوم، سیلیکا و دانههای شیشهای به عنوان مواد ساینده است.
آمادهسازی سطح
در آماده سازی اولیه، سطح از هرگونه روغن، گریس، و آلودگیهای دیگر پاک شده تا فرآیند به خوبی انجام گردد. سپس بخشهایی که نباید سندبلاست شود با پوششهای محافظ پوشانده میشود.
اعمال فشار و پرتاب مواد ساینده
با تنظیم فشار هوا به میزان مورد نیاز مواد ساینده با سرعت مناسب به سطح برخورد کرده و لایههای ناخواسته از سطح جدا میشود.
پاکسازی و تمیزکاری نهایی
پاکسازی در دو مرحله انجام میشود ابتدا سطح پس از سندبلاست بررسی شده تا از میزان تمیزی اطمینان حاصل شود سپس تمیزکاری نهایی برای پاک سازی سطح از مواد ساینده انجام میگیرد.
کاربردهای سندبلاست
- تمیزکاری سطوح فلزی: سندبلاست با حذف زنگزدگی، رنگهای قدیمی و رسوبات از سطوح فلزی، آن را تمیز و برای رنگ آمیزی و پوششدهی آماده میکند.
- آمادهسازی سطوح برای رنگآمیزی: یک بافت مناسب برای افزایش چسبندگی رنگ به سطح ایجاد میکند.
- تعمیر و نگهداری تجهیزات صنعتی: برای جلوگیری از خرابی و افزایش عمر مفید قطعات و تجهیزات صنعتی از سندبلاست استفاده میشود.
- زیباسازی و بازسازی ساختمانها: سندبلاست رنگهای قدیمی و رسوبات را از سطوح ساختمانی و نمای ساختمانها حذف میکند.
- حکاکی و تزیینات: با ایجاد الگوها و نقشهای مختلف بر روی شیشه، سنگ و فلزات موجب تزئین آنها میشود.
مزایای سندبلاست
سند بلاست امکان تمیزکاری کامل و عمیق سطوح با حذف تمامی آلایندهها، زنگزدگیها و رنگهای قدیمی را فراهم میکند. همچنین سبب ایجاد بافت مناسب بر روی سطوح شده که موجب افزایش چسبندگی رنگها و پوششهای محافظ میشود. از طرفی فرآیند سندبلاست نسبت به روشهای دستی یا شیمیایی سریعتر و کارآمدتر است و قابل استفاده برای انواع مختلف سطوح فلزی و غیر فلزی میباشد. در انجام فرایند سندبلاست استفاده از ماسک، دستکش، لباسهای محافظ و عینکهای ایمنی برای جلوگیری از تماس با مواد ساینده و گرد و غبار لازم بوده و باید از سیستمهای مکش و فیلتراسیون برای کاهش انتشار گرد و غبار در محیط کار استفاده کرد. همچنین باید از تهویه مناسب در محل انجام سندبلاست برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار و آلایندهها اطمینان حاصل نمود.
شات بلاست چیست؟
شات بلاست (Shot blasting) نیز یک فرآیند تمیزکاری سطوح است که در آن از دانههای فلزی یا غیر فلزی به عنوان مواد ساینده برای پرتاب به سطح استفاده میشود. این دانهها تحت فشار هوا یا آب به سطح پرتاب و آلودگیها، زنگزدگی، رنگ، و سایر آلایندهها را از سطح حذف میکند. این فرآیند به طور گسترده در صنایع مختلفی از جمله صنایع خودروسازی، ساختمانی، دریایی، و پارکتسازی استفاده میشود. شات بلاست فرایند و کاربردهایی مشابه سندبلاست دارد.
شباهت های سندبلاست و شات بلاست
شناخت شباهتهای بین سندبلاست و شات بلاست میتواند در درک بهتر این دو فرآیند تمیزکاری کمک کند. به طور کلی، سندبلاست و شات بلاست هر دو فرآیندی موثر برای تمیزکاری سطوح بوده که از مواد ساینده برای حذف آلایندهها و آمادهسازی برای فرایندهای بعدی استفاده میکند.
- هدف اصلی هر دو فرآیند، تمیزکاری و آمادهسازی سطوح با حذف آلایندهها، رنگهای قدیمی، زنگزدگی و سایر آلودگیها میباشد.
- هر دو فرآیند از مواد ساینده برای تمیزکاری سطوح استفاده میکنند. در سندبلاست از موادی مانند ماسه، گارنت، یا سرباره و در شات بلاست از دانههای فلزی یا غیر فلزی به عنوان مواد شات استفاده میشود.
- این فرآیندها به تمیزکاری عمیق و حذف آلودگیهای سطحی میپردازد.
- هر دو میتواند سطوح را برای پوششدهی و رنگآمیزی آماده کرده و با ایجاد بافت مناسب روی سطح چسبندگی بهتری برای پوششهای محافظ فراهم کند.
- سندبلاست و شات بلاست در صنایع مختلفی از جمله صنایع خودروسازی، ساختمانی، دریایی و پارکتسازی استفاده میشود.
تفاوتهای اصلی سندبلاست و شات بلاست
درادامه تفاوت های اصلی این دو فرآیند را مورد بررسی قرار می دهیم.
نوع مواد ساینده
سندبلاست از موادی مانند ماسه، سیلیکا، گارنت، سرباره مس و دانههای شیشهای به عنوان مواد ساینده و شات بلاست از دانههای گرد و کروی فلزی نظیر فولاد، استیل و یا چدن به عنوان مواد ساینده استفاده میکند.
نحوه اعمال فشار
سندبلاست معمولاً از هوا یا آب تحت فشار برای پرتاب مواد ساینده استفاده کرده در صورتی که در شات بلاست معمولاً از سیستمهای مکانیکی برای پرتاب دانههای فلزی استفاده میشود.
میزان تاثیرگذاری بر سطح
سندبلاست برای تمیزکاری سطوح نازک و حساس مناسبتر است زیرا فشار و سختی مواد ساینده آن کمتر است. اما شات بلاست برای تمیزکاری سطوح سختتر و ضخیمتر مناسب بوده و میتواند به طور موثرتری لایههای ضخیم زنگزدگی و آلودگی را حذف کند.
استفاده از بازیابی مواد ساینده
در سندبلاست مواد ساینده معمولاً یک بار مصرف بوده و پس از استفاده جمعآوری و دور ریخته میشود. اما در شات بلاست دانههای فلزی میتواند چندین بار بازیابی و استفاده مجدد شود، که این امر میتواند هزینهها را کاهش دهد.
میزان تولید گرد و غبار
سندبلاست معمولاً مقدار زیادی گرد و غبار تولید میکند که نیاز به سیستمهای مکش و تهویه قوی دارد. اما شات بلاست معمولاً گرد و غبار کمتری تولید کرده زیرا دانههای فلزی بزرگتر و سنگینتر، به راحتی قابل بازیابی است.
کاربردها
سندبلاست برای کاربردهای گستردهتری مانند تمیزکاری، آمادهسازی سطوح برای رنگآمیزی و حذف آلودگیها از سطوح حساس و نازک استفاده میشود. اما شات بلاست بیشتر برای کاربردهای سنگینتر مانند تمیزکاری قطعات صنعتی بزرگ، آمادهسازی سطوح فلزی سنگین و تعمیر و نگهداری تجهیزات صنعتی استفاده میشود.
نتیجهگیری
سندبلاست یک روش کارآمد و موثر برای تمیزکاری و آمادهسازی سطوح است که در صنایع مختلف کاربردهای گستردهای دارد. با رعایت نکات ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب، این فرآیند میتواند به بهبود کیفیت سطوح و افزایش عمر مفید تجهیزات و سازهها کمک کند. شات بلاست نیز فرایند مشابه سندبلاست است که مزایا و معایب خاص خود را دارد و در انتخاب بین این دو فرآیند باید با توجه به نوع سطح، میزان زنگزدگی یا آلودگی و نیازهای خاص پروژه عملیات مناسب را انتخاب کرد.