روی یا زینک یک عنصر شیمیایی است که به اختصار zn نامیده میشود. عدد اتمی آن ۳۰ است و چهارمین فلز پرکاربرد دنیا به شمار میرود. زینک یک فلز به رنگ سفید مایل به آبی میباشد که در معرض هوا تیره شده و در مواجهه با آتش شعله سبز دارد.
تاریخچه فلز روی
قدیمیترین استفاده از روی ناخالص را میتوان در آثار مکشوفه از ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح پیدا کرد. این قدمت استفاده متعلق به هند و چین است. همچنین در آثار نقاشی به جا مانده از ساحران و جادوگران مصر نیز نشاندهندهی استفاده آنها از روی در جادو بوده است.
از آنجا که زینک یک آلیاژ دهنده برای تولید مصنوعات برنجی محسوب میشود، در کشفیات ۱۴۰۰ سال پیش در فلسطین نیز میتوان اشیایی با جنس برنج را مشاهده نمود. استفاده و ساخت برنج به رومیان باستان نسبت داده میشود اما در نهایت میتوان به صورت مستند ،کشف عنصر روی یا زینک را نتیجه ی تحقیقات دو دانشمند معروف “آندرس مارگاروف” و” آنتوان ون سوآب” دانست.
بیشتر بخوانید: معرفی آلیاژ برنج خواص فیزیکی و کاربرد آن
خصوصیات فلز روی
روی یک فلز با چگالی ۷.۱۳۳ و نقطه ذوبی معادل ۴۱۹.۸۳ درجهی سانتیگراد میباشد. همین نقطه ذوب پایین یکی از مهمترین ویژگیهای این فلز است، زیرا این ویژگی سبب منعطف بودن، شکل پذیری و چکش خوار بودن روی میشود. از این فلز برای آبکاری نمودن انواع محصولات فولادی بهره میبرند.
کاربرد روی در صنایع مختلف
– همانطور که در بالا اشاره شد، روی برای آبکاری و جلوگیری از زنگ زدگی در فولاد و همچنین آبکاری محصولات الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد. از روی برای ساخت لحیم و نیز در آلیاژهایی مانند برنج، ورشو و غیره استفاده میشود.
– کاربرد مهم روی را میتوان در ساخت باطریهای لیتیومی سازگار با محیط زیست مشاهده کرد. این باتریها مقاوم تر و قابل بازیافت هستند. روی در گالوانیزه کردن فلزات آهنی، مصنوعات نظامی، صنعت خودرو و کشتی سازی به کار میرود.
– در صنعت پزشکی از روی برای ساخت کرم و شامپو استفاده میشود. محصولات بهداشتی مانند ضدعفونی کنندهها نیز حاوی زینک هستند. زینک در بدن یک عنصر ضروری برای پوست و مو به شمار میرود.
– در صنعت لاستیک سازی از روی به عنوان فعال کننده استفاده میشود.
– فلز روی یک آلیاژ دهنده و یک فلز منحصر به فرد در تولیدات مختلف است که در هر صنعتی میتوان ردپایی از آن را یافت.
چگونگی تولید روی
در تولید روی باید خاک حاوی روی را آسیاب نمود. اگر این خاک دارای سرب باشد در واحدی به نام فلوتاسیون سرب از خاک جدا میشود. خاک آسیاب شده در کوره اکسیده شده و قابل استفاده میشود. در طی فرآیند تبدیل کنسانتره روی به روی خالص باید آهن، کبالت و کادمیوم از روی جدا شود. برای این جداسازی از محلول پرمنگنات پتاسیم و امونیوم پرسولفات بهره برده میشود. پس از این جداسازی روی خالص بدست می آید.