پل از سازههای پرکاربرد در شهرها و جادهها بوده و دارای تنوع زیادی میباشد. از نظر کاربرد انواع پلها را میتوان به پل عابر پیاده، پل جادهای، پل ریلی، پل آبی و پل تصفیه تقسیم بندی کرد. در ساخت پل، فارغ از نوع و کاربرد، فولاد به کار میرود. فولاد به علت داشتن ساختاری مستحکم و انعطاف پذیر، فلزی مناسب برای ساخت پل میباشد.
پل
پلها را میتوان از نظر مصالح به کار رفته به پلهای بتنی، فلزی و پلهای مرکب که ترکیبی از بتن و فلز است، تقسیمبندی کرد. البته توجه کنید که در همه پلها میلگرد و آهن جزو مصالح اصلی هستند. اجزای اصلی پل شامل عرشه، پایهها و فوندانسیون یا پی است. عرشه قسمت فوقانی بوده که نیروها به آن وارد میشود. در واقع عرشه، نیروها را به پایهها منتقل کرده و پایهها نیرو را به فونداسیون و فونداسیون نیرو را به زمین انتقال میدهد. در همه این بخشها فولاد استفاده میشود.
انواع فولاد مورد استفاده در ساخت پل
– از جمله فولاد مورد استفاده در ساخت پل میتوان به فولادهای کربنی، فولاد آلیاژی، فولاد هوازده یا کورتن و فولاد ضد زنگ اشاره کرد.
– فولاد کربن ارزان بوده و زمانی که سختی بیشتر از استحکام مد نظر باشد به کار برده میشود.
– فولاد آلیاژی نیز به علت افزودن آلیاژ در حین تولید دوام بیشتری داشته و از فولاد کربن گرانتر است. فولاد آلیاژی شرایط جوشکاری ویژهای دارد.
– فولاد کورتون یا هوازده نیز فولادی مستحکم و کم آلیاژ است. این فولاد ضد خوردگی بوده که موجب طول عمر بالای پل میشود. پلهای ساخته شده از فولاد کورتن بالای ۱۰۰ سال عمر میکند.
– مستحکمترین نوع فولادی که در ساخت پل استفاده میشود؛ فولاد کربنی است که قابلیت عملیات حرارتی دارد و استحکام بالای آن به علت قرار گرفتن در معرض گرمای شدید شرایط تولید میباشد.
– فولاد ضد زنگ هم در سازههایی که مقاومت به خوردگی مهم است به کار برده میشود. البته هزینه بالا، استفاده این نوع فولاد را محدود میکند.
طراحی و ساخت پل
برای طراحی و ساخت پل باید به عواملی نظیر کیفیت مواد فولادی، هزینه، سختی، در دسترس بودن، نوع فولاد، قابلیت جوشکاری و مقاومت به خوردگی توجه کرد که این عوامل در فولادها با درجات مختلف متفاوت است.
دلایل استفاده از فولاد در ساخت پل
از جمله مهمترین دلایل استفاده از فولاد در پلها میتوان به سبک بودن و پایداری اشاره کرد، از طرفی نسبت استحکام به وزن فولاد بالا بوده و در نتیجه وزن پل به حداقل میرسد و امکان ساخت پل در مکانهای ناپایدار مانند رودخانهها و درهها فراهم میشود. همچنین فولاد به علت داشتن صرفه اقتصادی، طول عمر، پایداری، استحکام، امنیت و انعطافپذیری بالا برای ساخت پل مناسب است. در کنار استحکام، فولاد را میتوان خم کرد و فرم داد. فولاد قابل بازیافت بوده و اثرات زیست محیطی کمی دارد. به طوری که ۹۹ درصد فولاد از کار افتاده به چرخه تولید باز میگردد.
فولاد ساخت پل
برای ساخت پل از انواع فولاد و مقاطع فولادی استفاده میشود که عبارتند از:
میلگرد فولادی
با توجه به کاربردی که قرار است پل داشته باشد، در پلهای بتنی و در بخشهای مختلف میتوان از میلگردهای A1 و A2 و A3 و A4 استفاده کرد. اگر در ساخت پل بتنی فقط از بتن استفاده شود و در آن میلگرد به کاربر نبرند، زمانی که تحت تنش یا زلزله و شرایط سخت قرار گیرد، به علت استحکام کششی پایین فرو میریزد. بنابراین در ساخت پلهای بتنی نیز حضور میلگرد الزامی است. پلهای بتنی برای ارتباطات شهری و جادهای استفاده میشود.
لوله فولادی
از مقاطع کاربردی در ساخت پل میتوان به لوله فولادی اشاره کرد که عموماً از لولههای سایز بالا نظیر لولههای سایز ۶ و ۱۲ متری و در پایهها و تنه سازههای هوایی یا زمینی استفاده میشود. از دیگر کاربردهای لوله فولادی هندریل پل های شهری، حفاظ پلهای جادهای و پلهای لجنروب است.
قوطی فولادی
قوطیها به صورت ضربدری و ردیفی در ساخت پل، و در سایزهای پایین برای حفاظ کنار پلهای بتنی و نردههای پل عابر پیاده به کار میروند. این محصولات شامل شاخههای ۶ و ۱۲ متری بوده و از ورق سیاه تولید میشود. بسته به کاربرد، قوطیهای فولادی میتواند از فولاد گالوانیزه، فولاد با پوششی از اپوکسی و یا رنگ شده باشد تا در برابر رطوبت هوا و شرایط محیطی مقاوم گردد.
تیرآهن
تیرآهنهای مورد استفاده در پل به INP و IPB و IPE و CPE تقسیم میشود. تیرآهن IPB که تیر H نیز نامیده میشود بار اصلی پل را تحمل کرده و بیشترین کاربرد را دارد. گاهی نیز برای سبکتر شدن پل از تیرآهن لانه زنبوری استفاده میشود که به علت فرم لانه زنبوری بودن سبکتر و همچنان مقاوم است.
ورق فولادی
ورق فولادی در پل به صورت:
- تیر ورق برای استحکام پلهای دهانه کوچک استفاده میشود که با مقاطع فولادی تقویت میگردد.
- تیر ورق کرکرهای در ساخت سولهها به علت کاهش وزن و صرفهجویی در هزینهها کاربرد دارد.
- ورق آجدار برای پیشگیری از لغزش ساخته شده و با پوششی از اپوکسی به شرایط محیطی و اکسید شدن مقاوم و در پلهای عابر پیاده استفاده میشود.
- بدلیل استحکام خمشی بالا و مقاوم در برابر خوردگی از ورق فولادی st52 برای پل سازی بکاربرده می شود.
نبشی فولادی
نبشی یکی از محصولات فولادی است که با هدف افزایش مقاومت پل و انتقال نیرو به زمین به کار برده میشود. نبشی فولادی بر اساس ساخت به دو نوع فابریک و پرسی طبقهبندی میگردد. نبشی پرسی که از رولفورمینگ و با روش سرد به دست آمده، سرعت بالایی داشته و امکان تولید مقدار زیاد را فراهم میکند. اما نبشی فابریک از شمش فولاد و با نورد گرم تولید میشود که نسبت به نوع پرسی دقت و کیفیت و استحکام بیشتری دارد.
نبشی در برخی موارد که پایه پل از تیرآهن، تیر ورق، لوله و قوطی ساخته شده باشد، نقش تقویتی و اتصال را داشته و در مواردی خود به عنوان پایه استفاده میشود.
فولاد ناودانی
ویژگی اصلی فولاد ناودانی استحکام بالا، مقاومت به خوردگی، وزن سبک و قیمت مناسب آن است. ناودانی نیز به دو صورت فابریک و پرسی مورد استفاده قرار میگیرد.
توری فلزی
در ساختار پل و گاهی برای امنیت از توری فلزی استفاده میشود. توریها به عنوان حفاظ پرسی بوده و از مفتولهای کلاف پیچ ساخته شدهاند.