نبشی چیست؟ انواع + کاربردش

نبشی یکی از پروفیل‌های پرکاربرد و اساسی در صنعت ساخت و ساز و پروژه‌های صنعتی است که به دلیل ساختار مقاوم و شکل خاص خود، نقش مهمی در تقویت و تثبیت سازه‌ها ایفا می‌کند. این مقطع فلزی که از دو بال عمود بر هم تشکیل شده است، به طور گسترده در ستون‌ها، تیرها، سازه‌های فلزی و حتی در ماشین‌آلات صنعتی به کار می‌رود. نبشی‌ها در انواع و ابعاد مختلفی تولید می‌شوند و به دلیل انعطاف‌پذیری در نصب و استحکام بالا، همواره به عنوان یکی از اجزای حیاتی در پروژه‌های مهندسی مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این مقاله به بررسی جامع نبشی، انواع و کاربردهای آن در صنایع مختلف خواهیم پرداخت.

مشخصات فنی نبشی‌ها

مشخصات فنی نبشی‌ها شامل چندین عامل مهم است که در انتخاب و استفاده از آن‌ها در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی تأثیرگذار است. در این بخش به مهم‌ترین مشخصات فنی نبشی‌ها اشاره می‌کنیم:

1. ابعاد

• طول بال: طول هر کدام از بال‌های نبشی که معمولاً بر حسب میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود. نبشی‌ها در ابعاد مختلفی تولید می‌شوند که رایج‌ترین آن‌ها شامل نبشی‌های 40×40 میلی‌متر، 50×50 میلی‌متر، 100×100 میلی‌متر و حتی ابعاد بزرگ‌تر مانند 200×200 میلی‌متر هستند.
• ضخامت: ضخامت بال نبشی نیز متغیر است و بر حسب میلی‌متر بیان می‌شود. ضخامت بال معمولاً بین 3 میلی‌متر تا 20 میلی‌متر متغیر است.

2. طول

طول نبشی‌ها به طور معمول بین 6 تا 12 متر است. این ابعاد استاندارد بوده و بسته به نیاز پروژه می‌توان آن‌ها را برش داد.

3. وزن

وزن نبشی یکی از مشخصات مهم است که به طول، ضخامت و ابعاد بال‌ها بستگی دارد. به طور معمول بر حسب کیلوگرم بر متر محاسبه می‌شود. این اطلاعات در جدول استاندارد نبشی‌ها مشخص می‌شود و به کمک آن‌ها می‌توان وزن دقیق یک نبشی خاص را محاسبه کرد.

4. نوع

•  پرسی: از ورق فولادی خم شده تولید می‌شود و مقطع آن دقیقاً به شکل “L” است.
•  فابریک: این نوع نبشی از ابتدا در فرآیند نورد از شمش فولادی تولید می‌شود و ویژگی‌های ساختاری بهتری دارد.

5. جنس

نبشی‌ها معمولاً از فولاد کربنی ساخته می‌شوند، اما ممکن است از مواد دیگری مانند فولاد ضد زنگ (استنلس استیل) یا گالوانیزه برای مقاومت در برابر خوردگی استفاده شوند.

6. استانداردهای تولید نبشی

نبشی‌ها بر اساس استانداردهای مختلفی تولید می‌شوند. برخی از استانداردهای رایج شامل DIN EN 10056 و ASTM A36 هستند. این استانداردها مشخصات فنی مانند ابعاد، جنس و مقاومت کششی نبشی‌ها را تعیین می‌کنند.

7. علامت‌گذاری نبشی‌ها

نبشی‌ها بر اساس ابعاد، ضخامت و نوع تولید معمولاً با علامت‌های استاندارد بر روی بدنه آن‌ها مشخص می‌شوند. این علامت‌ها شامل اطلاعاتی مانند اندازه بال، ضخامت، جنس و کد استاندارد می‌باشند. این مشخصات فنی به مهندسان و متخصصان کمک می‌کند تا نبشی مناسب را برای پروژه‌های مختلف انتخاب کنند و از مقاومت و استحکام سازه‌ها اطمینان حاصل نمایند.

کاربردهای نبشی

نبشی به دلیل ساختار ساده و مقاومت بالایی که دارد، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف، به‌ویژه ساختمان‌سازی و پروژه‌های صنعتی، پیدا کرده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاربردهای نبشی اشاره می‌کنیم:

1. ساختمان‌سازی

• تقویت سازه‌ها:

برای تقویت اتصالات و پشتیبانی از بخش‌های مختلف ساختمان به کار می‌روند. معمولاً در ساخت ستون‌ها و تیرهای فولادی از نبشی برای ایجاد اتصالات محکم و مقاوم استفاده می‌شود.

• ساخت قاب‌های فلزیپ:

نبشی‌ها در سازه‌های فلزی و قاب‌بندی‌ها برای ایجاد اتصالات زاویه‌دار بین ستون‌ها و تیرها به کار می‌روند.

• پشتیبان‌های سازه‌ای:

از نبشی برای تقویت و پشتیبانی از دیوارهای سنگین و سقف‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.

2. سازه‌های صنعتی و ماشین‌آلات

• پشتیبان تجهیزات صنعتی:

نبشی‌ها به عنوان بخش‌های پشتیبان در ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی به کار می‌روند. از آن‌ها در ساخت چارچوب‌ها و نگهدارنده‌های فلزی برای ماشین‌آلات سنگین استفاده می‌شود.

• ساخت پل‌ها و سازه‌های بزرگ:

در پروژه‌های زیرساختی مانند پل‌ها و تونل‌ها، نبشی به عنوان عنصر تقویت‌کننده برای پایداری سازه کاربرد دارد.

3. صنعت برق و مخابرات

• نصب تابلوهای برق: از نبشی‌ها برای ساخت چارچوب‌های نگهدارنده تابلوهای برق و تجهیزات مخابراتی استفاده می‌شود.
• سازه‌های نگهدارنده آنتن‌ها: در ساخت سازه‌های نگهدارنده آنتن‌های مخابراتی و برج‌های تلفن همراه کاربرد دارند.

4. نصب و پشتیبانی تجهیزات

• نصب پله‌های فلزی: در ساختمان‌هایی که از پله‌های فلزی استفاده می‌شود، نبشی برای ساخت چارچوب پله‌ها و تقویت آن‌ها به کار می‌رود.
• پایه‌های نگهدارنده: از نبشی به عنوان پایه‌های نگهدارنده و تقویت‌کننده برای تجهیزات و سازه‌های سنگین استفاده می‌گردد.

5. ساخت انواع قاب و چارچوب

• در و پنجره‌های فلزی: نبشی در ساخت قاب‌های فلزی برای در و پنجره‌ها کاربرد دارد، زیرا می‌تواند اتصالات محکمی ایجاد کند.
• چارچوب‌های سبک فلزی: در برخی پروژه‌های سبک مانند ساخت مبلمان فلزی یا سازه‌های دکوراتیو نیز از نبشی استفاده می‌شود.

6. استفاده در انبارها و قفسه‌ها

• ساخت قفسه‌های فلزی: نبشی‌ها به عنوان جزء اصلی در ساخت قفسه‌های فلزی انبارها و سیستم‌های ذخیره‌سازی به کار می‌روند.
• پشتیبانی از بارهای سنگین: به دلیل مقاومت بالای نبشی، این پروفیل‌ها در قفسه‌بندی برای نگهداری بارهای سنگین در انبارها استفاده می‌شوند.

7. استفاده در پروژه‌های زیرساختی

• ساخت فونداسیون‌ها: در پروژه‌های زیرساختی مانند پل‌ها، تونل‌ها و فونداسیون‌ها از نبشی به عنوان یک تقویت‌کننده ساختاری کاربرد دارد.
• سیستم‌های پشتیبانی: نبشی‌ها به عنوان سیستم‌های پشتیبان در تونل‌ها و راه‌آهن‌ها به کار می‌روند.

این کاربردهای گسترده نشان می‌دهد که نبشی یکی از اجزای کلیدی و غیرقابل‌جایگزین در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی است که به دلیل انعطاف‌پذیری، مقاومت و نصب آسان، در بسیاری از پروژه‌های مهندسی استفاده می شود.

انواع نبشی

نبشی‌ها بر اساس نوع تولید، شکل و ابعاد به چندین دسته تقسیم می‌شوند. در این بخش به معرفی انواع مختلف نبشی پرداخته می‌شود:

1.  بال مساوی

نبشی‌های بال مساوی دارای دو بال با طول یکسان هستند. به این معنی که هر دو بال نبشی از نظر طول برابر بوده و معمولاً برای کاربردهای عمومی و سازه‌هایی که نیاز به تقارن دارند استفاده می‌شوند. بیشتر در ستون‌ها، تیرها، ساخت قاب‌های فلزی و تقویت اتصالات استفاده می‌شود.

2.  بال نامساوی

نبشی بال نامساوی دارای دو بال با طول‌های متفاوت است. این نوع نبشی بیشتر برای مواردی به کار می‌رود که در آن‌ها نیاز به پشتیبانی بیشتر در یک جهت وجود دارد. این نوع نبشی در سازه‌هایی که نیاز به تحمل بار غیرمتمرکز دارند و یا در جاهایی که محدودیت فضا وجود دارد، کاربرد دارد.

3.  پرسی

نبشی پرسی از خم کردن ورق فولادی به شکل “L” تولید می‌شود. این نوع نبشی در طول‌های مشخص و استاندارد تولید می‌گردد. بیشتر برای ساخت سازه‌های سبک، قفسه‌ها، و پروژه‌هایی که نیاز به دقت بالا ندارند، به کار می‌رود. فرآیند تولید آن به صورت پرسی است و از یک ورق فولادی خم شده ساخته می‌شود.

4.  فابریک

نبشی فابریک مستقیماً از طریق فرآیند نورد گرم از شمش فولادی تولید می‌شود. این نوع نبشی از کیفیت ساخت بالاتری برخوردار است و استحکام بیشتری نسبت به نبشی پرسی دارد. در پروژه‌های صنعتی سنگین و سازه‌های بزرگ که نیاز به استحکام و دوام بیشتری دارند، استفاده می‌شود. به دلیل تولید در فرآیند نورد گرم، ساختاری یکنواخت و مقاوم‌تر دارد.

5. گالوانیزه

این نوع نبشی‌ها با یک لایه روی پوشانده می‌شوند تا مقاومت آن‌ها در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی افزایش یابد. گالوانیزاسیون به صورت گرم یا سرد صورت میگیرد. بیشتر در محیط‌های مرطوب، سازه‌های دریایی، و مکان‌هایی که نیاز به مقاومت در برابر شرایط جوی سخت دارند، استفاده می‌شود. این نوع نبشی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاومت بالایی دارد.

6. استیل (فولاد ضد زنگ)

این نبشی‌ها از جنس استیل (فولاد ضد زنگ) تولید می‌شوند و به دلیل مقاومت بالا در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی، در محیط‌های خاص به کار می‌روند. بیشتر در صنایع غذایی، شیمیایی، و محیط‌هایی که نیاز به مقاومت بالا در برابر رطوبت و مواد شیمیایی دارند، استفاده می‌شود. در برابر خوردگی مقاومت فوق‌العاده ای دارد و از نظر ظاهری نیز زیباست.

7.  آلومینیومی

نبشی‌های آلومینیومی به دلیل وزن سبک و مقاومت به خوردگی، در پروژه‌های خاصی که نیاز به کاهش وزن سازه وجود دارد، استفاده می‌شوند. در صنایع هوایی، دریایی و سازه‌هایی که نیاز به سبک بودن و مقاومت به خوردگی دارند، کاربرد دارند. این انواع نبشی با ویژگی‌های خاص خود به مهندسان و معماران این امکان را می‌دهند که بسته به نیاز پروژه و شرایط محیطی، مناسب‌ترین نوع را انتخاب و استفاده کنند.

قیمت نبشی

قیمت نبشی به عوامل مختلفی بستگی دارد که می‌تواند در بازار نوسانات زیادی داشته باشد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عواملی که بر قیمت نبشی تأثیر می‌گذارند اشاره می‌شود:

1. جنس نبشی

نبشی‌ها از مواد مختلفی مانند فولاد معمولی، فولاد ضد زنگ (استنلس استیل)، آلومینیوم و یا نبشی‌های گالوانیزه ساخته می‌شوند. جنس نبشی تأثیر مستقیمی بر قیمت آن دارد؛ به عنوان مثال، نبشی استنلس استیل و گالوانیزه معمولاً قیمت بالاتری نسبت به نبشی‌های فولادی معمولی دارند.

2. ابعاد و ضخامت

قیمت نبشی بر اساس ابعاد (طول بال‌ها) و ضخامت آن محاسبه می‌شود. هر چه نبشی بزرگ‌تر و ضخیم‌تر باشد، وزن بیشتری دارد و در نتیجه قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود. معمولاً قیمت نبشی بر حسب کیلوگرم اعلام می‌شود.

3. روش تولید

نبشی‌های پرسی و فابریک به دلیل روش تولید متفاوت، قیمت‌های مختلفی دارند. نبشی‌های فابریک به دلیل کیفیت ساخت بالاتر و مقاومت بیشتر، قیمت بیشتری نسبت به نبشی‌های پرسی دارند.

4. شرایط بازار

قیمت فولاد و مواد اولیه در بازار جهانی و داخلی تأثیر زیادی بر قیمت نبشی دارد. نوسانات قیمت فلزات به دلیل تغییرات در تقاضا، عرضه، و قیمت‌های جهانی فولاد می‌تواند قیمت آن را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار دهد.

5. هزینه حمل و نقل

هزینه‌های حمل و نقل نیز یکی از عواملی است که بر قیمت نهایی آن تأثیر می‌گذارد. در صورتی که نبشی‌ها از مسافت‌های طولانی حمل شوند، هزینه‌های حمل و نقل به قیمت نهایی اضافه می‌شود.

6. استاندارد و کیفیت

نبشی‌هایی که بر اساس استانداردهای معتبر مانند DIN یا ASTM تولید می‌شوند و کیفیت بالاتری دارند، معمولاً قیمت بیشتری دارند. این نوع نبشی‌ها به دلیل مقاومت و دقت در تولید، مورد استفاده در پروژه‌های حساس و بزرگ قرار می‌گیرند.

7. تأثیر تقاضا

افزایش تقاضا در بخش‌های مختلف صنعت و ساختمان‌سازی می‌تواند موجب افزایش قیمت نبشی شود. در زمان‌هایی که پروژه‌های عمرانی و صنعتی در کشورها رونق می‌گیرند، قیمت نبشی نیز معمولاً افزایش پیدا می‌کند.

8. نبشی‌های خاص

نبشی‌های خاص مانند نبشی استیل یا گالوانیزه به دلیل ویژگی‌های اضافی مانند مقاومت به خوردگی یا وزن سبک‌تر، قیمت بالاتری نسبت به نبشی‌های فولادی ساده دارند.

9. شرایط اقتصادی و تورم

شرایط اقتصادی کشور و تورم نیز می‌تواند در قیمت‌گذاری تأثیر بگذارد. افزایش هزینه‌های تولید، دستمزد کارگران و سایر هزینه‌ها می‌تواند به افزایش قیمت نهایی نبشی منجر شود.